De kleinste stad van Nederland, Staverden

Dit piepkleine stadje mag zich de kleinste stad van Nederland en zelfs van de hele Benelux noemen. Het sprookjesachtige kasteel met bijgebouwen, horeca en prachtige wandelroutes is zeker een bezoekje waard als je op de Veluwe bent. Wij staan al een paar jaar op een camping in Garderen en ontdekken graag de omgeving. Een plek waar wij graag naartoe fietsen, verscholen in oude mooie bossen, is het plaatsje Staverden. Bij binnenkomst vanuit Ermelo rijdt je langs een schattig klein kerkje. Je rijdt vervolgens over de lange laan met hoge bomen en voor je zie je het mooi witte landhuis uit 1905 verschijnen.

De geschiedenis van Staverden

Staverden kent een geschiedenis die teruggaat tot de 13e eeuw. In 1298 verleende Graaf Reinoud I van Gelre stadsrechten aan Staverden. De bedoeling was om hier een volwaardige stad te vestigen, compleet met markt en kerk. De locatie met vruchtbare grond en water uit de Hierdense Beek was ideaal voor landbouw en de watermolens. De stad is gegroeid en heeft tegenwoordig minder dan 50 inwoners.

Het Kasteel van Staverden

Op de plek van het landhuis stond al in de 13e eeuw een versterkte burcht. Het kasteel is door de eeuwen heen verschillende keren verbouwd en herbouwd, waardoor het elementen draagt van middeleeuwse, renaissancistische en neoclassicistische stijlen. Het kasteel is niet publiek toegankelijk vanbinnen, maar de omliggende tuinen, bijgebouwen en het landgoed zijn dat wél. De Engelse landschapstuin met vijvers, bruggetjes, rododendrons en eeuwenoude bomen zijn prachtig om doorheen te wandelen.

De Legende van de Witte Pauwen

Een charmant detail is de legende van de witte pauwen van Staverden. Volgens traditie moest de landheer van Staverden witte pauwen houden om veren te leveren voor de helm van de hertog van Gelre. Deze traditie is nog steeds levend; jaarlijks worden de pauwenveren symbolisch aangeboden aan de Commissaris van de Koning in Gelderland. Je kan de witte pauwen bezoeken bij de volière naast de grote parkeerplaats. De pauw zie je overal terug in afbeeldingen op het landgoed. In de beeldentuin staan grote pauwen, maar ook op de bierglazen van de stadsbrouwerij Staverden. Een andere legende die er wordt verteld over Staverden is die van een adellijke dame, Eleonora, nog altijd over het landgoed dwaalt. Na een tragisch liefdesdrama zou zij zijn gestorven op Staverden, en haar geest zou sindsdien bekendstaan als de ‘Zwarte Vrouw van Staverden’. Haar aanwezigheid zou vooral ’s nachts voelbaar zijn.

Het landschap van Staverden

Staverden maakt deel uit van een groter landgoed van circa 700 hectare. Het landschap bestaat uit bossen, akkers, beken en lanen. Er zijn diverse wandelroutes uitgezet, variërend van 2 tot 10 kilometer. Populair is de Staverdenroute van 6 km, die je meeneemt langs alle hoogtepunten van het landgoed. Het landgoed is onderdeel van het Gelders Landschap & Kastelen. De combinatie van beekdalen, oude bossen en akkers maakt dat je hier veel bijzondere planten en dieren kunt tegenkomen. In het voorjaar bloeien wilde hyacinten, en in de herfst zijn er talloze soorten paddenstoelen. Je kunt reeën spotten, vossen, roofvogels, en natuurlijk de beroemde witte pauwen.

De Waterval en de Watermolen

Op het landgoed vind je een oude watermolen, gevoed door de Hierdense Beek. Het is een idyllisch plekje, perfect voor een rustmoment tijdens je wandeling. In het voorjaar en na een regenperiode bruist het beekje levendig langs de molen, en je hoort het ruisen van de kleine waterval al van ver. Het is ook een leuk tafereel om door het park te wandelen met zonnige dagen. Je ziet dan mensen heerlijk in het park zitten met een kleedje en een picknick mandje.

De Boerenlandwinkel

Naast de watermolen staan wat oude boeren bijgebouwen waarin de Boerenlandwinkel is gevestigd. Het is een leuke winkel waar je terecht kunt voor streekproducten. Denk aan verse kazen, jam, honing van de imker op het terrein, Veluwse wildproducten, en zelfgemaakte sappen. Ook ambachtelijke snuisterijen, serviesgoed en decoraties vind je hier. Er is tevens een toeristisch informatiepunt waar je terecht kan voor routes of andere vragen. Naast de landgoedwinkel kan je heerlijk even op een bankje zitten en kijken naar alle mooie bloemen. Je kijkt uit naar de kassen van de bijenimker.

Stadsbrouwerij Staverden en Brasserie Staverden

Op het landgoed bevinden zich twee horecagelegenheden die allebei leuk zijn om te bezoeken, te weten de stadsbrouwerij en de Brasserie. Beide hebben we al diverse keren bezocht en hebben een goede kaart voor eten, wijnen en bieren.

De stadsbrouwerij

Voor liefhebbers van ambachtelijke bieren is een bezoek aan Stadsbrouwerij Staverden een must. Gevestigd in een historisch koetshuis op het landgoed, brouwt deze microbrouwerij met passie en vakmanschap diverse bieren. Van robuuste stouts tot verfrissende blondes, elk bier vertelt een verhaal van de rijke geschiedenis en tradities van het landgoed. Bezoekers kunnen het brouwproces van dichtbij meemaken en genieten van een proeverij in de sfeervolle brouwzaal. De combinatie van historische setting en moderne brouwtechnieken maakt een bezoek aan de brouwerij een unieke ervaring. Je kan er een proeverij bestellen van diverse bieren voorzien van een heerlijke borrelplank.

Rondleidingen & Proeverijen

De brouwerij organiseert regelmatig rondleidingen waarbij je het brouwproces kunt bekijken en meer leert over de geschiedenis van de plek. Aansluitend kun je verschillende bieren proeven. Reserveren voor de rondleiding is aanbevolen.

Brasserie Staverden

De brasserie is gevestigd in het voormalige koetshuis. Buiten op het grote terras kijk je uit over het park met zijn aangelegde kruidentuin, de vijver en zijn beelden. In het weekend is er vaak live muziek op het terras. Je kan er heerlijk wat drinken of een hapje eten. Op wat koudere dagen steken ze de haarden en heaters aan buiten, waardoor je nog steeds comfortabel buiten kan zitten onder de enorme parasols.

Praktische informatie